Film dotyczy wydarzenia zwrotnego w stosunkach polsko-ukraińskich w 1945 r. na terenie Lubelszczyzny i Podlasia, jakim były obustronne porozumienia. Powodem zaprzestania walk polsko-ukraińskich była zmiana sytuacji geopolitycznej, wywołana wkroczeniem Armii Czerwonej i Wojska Polskiego na tereny Ukrainy Zachodniej i Lubelszczyzny. Głównym pomysłodawcą porozumień na Lubelszczyźnie był inspektor Inspektoratu Zamojskiego kpt. Marian Gołębiewski ps. „Irka”, „Ster”, natomiast na Podlasiu – mjr. Jan Szatyński. 21 maja 1945 roku w Rudzie Różanieckiej doszło do spotkania, podczas którego zawarto porozumienie. Główne jego postanowienia to zaniechanie walk i podjęcie decyzji o współpracy na płaszczyźnie propagandowej, wywiadowczej oraz wojskowej. Zasady tych porozumień przetrwały do akcji „Wisła”. Jedną ze wspólnych akcji oddziałów partyzanckich ukraińskich i polskich był atak na urzędy władzy ludowej w Hrubieszowie w nocy z 27 na 28 maja 1946 roku.
Jako komentatorzy występują historycy z lubelskiego oddziału IPN: dr Sławomir Poleszak, dr Rafał Wnuk oraz Mariusz Zajączkowski. Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski.
Rok produkcji: 2008. Czas: 28 min.

zachomikowany

174,3 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - ''Burta'' (2009) (27m26s).avi

Jest to filmowy dokument o konspiracyjnej działalności por. Jana Leonowicza ps. „Burta”. Por. Leonowicz urodził się w 1912 roku w majątku Żabcze w powiecie Tomaszów Lubelski w rodzinie ziemiańskiej. Pracę w konspiracji rozpoczął od działalności w Związku Walki Zbrojnej. Po wkroczeniu Armii Czerwonej uniknął wcielenia do wojska. Na wiosnę 1945 roku zorganizował grupę lotną, której celem było m.in. zwalczanie pospolitego bandytyzmu. Nie skorzystał z amnestii ogłoszonej w lutym 1947 roku, choć większość jego podwładnych to uczyniła. Pozostało przy nim tylko dwóch partyzantów, jednak juz wiosną jego grupa liczyła siedem osób. W roku 1950 nastąpił znaczny rozrost oddziału, który liczył maksymalnie 40 osób. „Burta” zginął w 1951 roku, w zasadzce zorganizowanej przez Urząd Bezpieczeństwa.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie: dr Sławomir Poleszak, dr Jacek Wołoszyn, Mariusz Zajączkowski.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.20 min.

zachomikowany

174,8 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Dzieci Ziemi Płockiej (2009) (27m 56s).avi

Jest to historia antykomunistycznej organizacji młodzieżowej, założonej na przełomie 1953/54 roku w Płocku, w liceum imienia Stanisława Małachowskiego. Organizacja „Dzieci Ziemi Płockiej” powstała z inicjatywy dwóch uczniów tej szkoły: Wojciecha Rydzewskiego i Wiesława Nowakowskiego. Za cel stawiała sobie walkę propagandową, samokształcenie, a także ośmieszanie i kompromitowanie ówczesnego ustroju Polski. Organizacja zakończyła swoja działalność wraz z aresztowaniem jej członków 1 września 1954 roku. Wcześniej prowadzone przez UB prowokacje nie przyniosły rezultatów. 19 listopada 1954 roku WSR w Warszawie skazał młodych ludzi na kary więzienia od roku do sześciu lat.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie: dr Sławomir Poleszak oraz Warszawie: Jacek Pawłowicz.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.55 min.

zachomikowany

231,9 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - ''Ośka'' (2009) (27m39s).avi

Twórcy filmu snują opowieść o znanym partyzancie ziemi kieleckiej. Jan Sońta „Ośka” pochodził z powiatu iłżeckiego z wiejskiej rodziny mocno związanej z ruchem ludowym. W czasie II wojny światowej należał do Batalionów Chłopskich i dowodził oddziałem partyzanckim. Wiele okoliczności sprawiło, że po wejściu Armii Czerwonej rozpoczął pracę w KG MO. Jego zadaniem było organizowanie kadr dla MO. Gdy na wiosnę 1945 r. utworzona została organizacja konspiracyjna pod nazwą „Oddziały Specjalne BCH” Jan Sońta czynnie włączył się w ten ruch. W czerwcu 1945 r. został oddelegowany do 28 pp. 9 Dywizji jako doradca d-cy pułku. Pułk ten brał udział w zwalczaniu podziemia na Rzeszowszczyźnie. Wykorzystując zajmowane stanowisko zabiegał o zwolnienie z więzień żołnierzy BCH i AK oraz ostrzegał podziemie o mających nastąpić obławach. W sierpniu 1945 r. nastąpiło jego aresztowanie.
Jako komentatorzy występują historycy: Przemysław Bednarczyk, dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin), Marcin Sołtysiak (IPN Delegatura w Radomiu).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.40 min.

zachomikowany

232,7 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Bracia Kmiołkowie (2009) (27m38s).avi

Gdy w 1944 r. zakończyła się okupacja niemiecka, wielu dotychczasowych konspiratorów uznało potrzebę kontynuowania oporu tym razem wobec komunistów. Wśród nich byli bracia Jan i Franciszek Kmiołkowie z powiatu pułtuskiego. Jan Kmiołek, urodzony w 1919 roku, podczas II wojny światowej należał do lokalnych struktur Armii Krajowej. Był kurierem pomiędzy terenami wcielonymi do III Rzeszy a Generalnym Gubernatorstwem. Podczas jednej z prób przejścia granicy został aresztowany i osadzony w więzieniu w Działdowie. Bracia Kmiołkowie po 1944 r. rozpoczynają nowy etap konspiracji. Jan Kmiołek ujawnił się w kwietniu 1947 roku, jednak już w maju ponownie wrócił do pracy podziemnej. Głównym zadaniem stworzonego przez niego oddziału było rozpracowywanie agentury aparatu bezpieczeństwa oraz jej likwidacja. Początkowo dowodzona przez niego grupa nie była podporządkowana żadnej strukturze. Dopiero jesienią 1948 roku oddział nawiązał kontakt ze strukturami Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na powiat Ostrów Mazowiecka. Podporządkowany tej strukturze Jan Kmiołek pełnił funkcję dowódcy oddziału partyzanckiego PAS. Likwidację oddziału przez urząd bezpieczeństwa umożliwiły działania agenta o pseudonimie „Andrzej” oraz „Ramzes”. Ten ostatni przyczynił się do rozbicia i aresztowania członków oddziału w 1951 roku. Proces pokazowy Jana Kmiołka i jego podkomendnego miał miejsce w Pułtusku. Jan Kmiołek został 29-krotnie skazny na karę śmierci, którą wykonano.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: dr Tomasz Łabuszewski i Kazimierz Krajewski.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.44 min.

zachomikowany

232,5 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - ''Łupaszka'' (2009) (27m48s).avi

z chomika: bombadilwlocie

Film jest opowieścią o legendarnym partyzancie mjr. Zygmuncie Szendzielarzu „Łupaszce”. Urodził się 12 marca 1910 r. w Stryju. W wojnie obronnej 1939 r. walczył w IV Pułku Ułanów. Następnie działał w konspiracji ZWZ–AK. Stworzył V Brygadę Partyzancką zwaną „Szwadronem Śmierci”, która walczyła w czasie II wojny światowej zarówno z okupantem niemieckim, jak i z partyzantką sowiecką. W sierpniu 1944 r. przeszedł z Okręgu Wileńskiego na Białostocczyznę. Jego V Brygada Wileńska do momentu rozwiązania w 1945 r. stoczyła ponad 80 walk z grupami operacyjnymi organów bezpieczeństwa. Niezwykłą postacią w Brygadzie był jego adiutant Leon Berynar, znany później pod pseudonimem „Paweł Jasienica”. Major „Łupaszka”, mimo rozwiązania Brygady, nie zaprzestał działalności. Przeniósł się na Pomorze, gdzie kontynuował działania zbrojne. Został aresztowany w 1948 r. na Podhalu i skazany na karę śmierci.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: Kazimierz Krajewski i dr Tomasz Łabuszewski.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas:27. 53 min.

zachomikowany

231,7 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Generał Walter (2009) (27m50s).avi

Twórcy filmu próbują zrekonstruować okoliczności śmierci gen. Karola Świerczewskiego „Waltera”. Miała ona miejsce 28 marca 1947 roku w Jabłonkach koło Baligrodu, gdzie do dzisiaj stoi pomnik upamiętniający to wydarzenie. Została wykorzystana przez komunistów jako pretekst do przeprowadzenia tzw. akcji „Wisła”, w ramach której w terenów południowo-wschodniej Polski wysiedlono około 140 tys. Ukraińców. Propaganda komunistyczna uczyniła z gen. Świerczewskiego jednego z największych swoich bohaterów. Film przypomina, że gen. Karol Świerczewski służył od 1917 roku w bolszewickich formacjach wojskowych, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i został ranny w walkach z Wojskiem Polskim. W 1936 roku został wysłany przez Stalina do Hiszpanii, a od 1943 roku skierowano go do tworzenia polskich jednostek wojskowych w Związku Sowieckim.
Jako komentatorzy występują historycy: dr hab. Grzegorz Motyka (PAN) oraz dr Sławomir Poleszak (IPN O/ Lublin)
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27. 53 min.

zachomikowany

232,4 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Płocki Czerwiec 1976 (2009) (27m3 4s).avi

Wydarzenia czerwca 1976 r. najczęściej kojarzone są z protestami w Ursusie i Radomiu. Film przypomina pozostające w cieniu tych wydarzeń protesty w Płockiej Petrochemii, zakładzie, który był obiektem strategicznym dla SB. 25 czerwca 1976 r. pracownicy Petrochemii w związku z dużymi podwyżkami cen nie przystąpili do pracy. Około 300 osób opuściło zakład i udało się pod budynek KW PZPR w Płocku, gdzie sekretarz KW nawoływał do spokoju i powrotu do pracy. Pomimo tego doszło do zajść pomiędzy protestującymi a siłami ZOMO i SB. Konsekwencją protestu robotników były represje: aresztowano 55 osób, 34 w trybie doraźnym stanęło przed sądem i zostało skazanych, z pracy zwolniono 47 osoby.
Jako komentatorzy występują: Jacek Pawłowicz (historyk IPN O/Warszawa) oraz Hubert Woźniak (dziennikarz).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.35 min.

zachomikowany

232,2 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Polski Związek Powstańczy (2009) (27m41s).avi

z chomika: bombadilwlocie

W filmie przedstawiona została konspiracyjna organizacja z terenu powiatu płockiego. Polski Związek Powstańczy powstał z inicjatywy młodzieży gimnazjalnej i żołnierzy Armii Krajowej. Zaproponowali oni dowództwo Marcelemu Kowalskiemu ps. „Okrzeja”. Był on wówczas w Płocku najwyższym rangą oficerem, żołnierzem AK z czasów okupacji niemieckiej. Organizacja działała poprzez wydawanie i rozlepianie ulotek, rozbrajanie funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa oraz prowadzenie akcji ekspropriacyjnych. Jej struktury obejmowały około 100 osób. Jedną z najważniejszych akcji była próba wysadzenia pomnika żołnierzy Armii Czerwonej w Płocku, zakończona niepowodzeniem. Aresztowania członków rozpoczęły się w lutym 1946 roku. W procesie, który toczył się w listopadzie 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy skazał 29 żołnierzy PZP na kary od roku do dożywotniego więzienia. Marceli Kowalski został skazany przez sąd na 10 lat więzienia. Jednak 22 września 1948 roku zmarł w płockim więzieniu.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Jacek Pawłowicz (IPN O/Warszawa).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.52 min.

zachomikowany

232,9 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Pomorski rajd majora ''Łupaszki'' (2009) (27m49s).avi

z chomika: bombadilwlocie

Po rozwiązaniu oddziału we wrześniu 1945 r. mjr Zygmunt Szendzielarz skierował się w stronę swojej organizacji macierzystej, czyli Eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego. Wraz z najbardziej zaufanymi osobami przybył do Trójmiasta. Po nawiązaniu kontaktu z mjr. Antonim Olechnowiczem ps. „Pohorecki” uzgodnił, że utworzy nowe pododdziały. Po uzyskaniu zgody na działalność ściągnął swoich podkomendnych, z którymi działał na Białostocczyźnie, na Pomorze. Pierwsze działania dywersyjne rozpoczął zimą 1945/1946 r. W ciągu kolejnych sześciu miesięcy osiemdziesięcioosobowa Brygada mjr „Łupaszki” rozbiła 27 posterunków MO, UB, przeprowadziła 90 likwidacji funkcjonariuszy aparatu i agentów bezpieki. Warto pamiętać, że 1/3 składu osobowego stanowili ludzie pochodzący z Wileńszczyzny. Po najsłynniejszej akcji Brygady 19 maja 1946 r. (rozbrojenie 6 posterunków i likwidacji doradcy sowieckiego, 2 funkcjonariuszy UB i agentów) przeciwko „Łupaszce” skierowano 16 tys. wojska i funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa. Akcja ta odbiła się echem na zachodzie Europy. Pisały o tym gazety, mówiło radio BBC.
Jako komentatorzy występują historycy: dr Tomasz Łabuszewski (IPN O/ Warszawa), dr Piotr Niwiński (UG).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas:27. 52 min.

zachomikowany

231,0 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Polska Armia Wyzwolenia (2009) (2 7m27s).avi

Film przybliża historię konspiracji powrześniowej na terenach polskich, które znalazły się pod okupacją sowiecką. Właśnie w powiecie augustowskim powstała konspiracyjna organizacja o nazwie Polska Armia Wyzwolenia. Jej członkowie posiadali obóz partyzancki na trudno dostępnym terenie nazywanym Czerwone Bagno. Nie do końca jest jasne kto był jej założycielem. Można przypuszczać, iż partyzanci mieli jakiś kontakt z działający tam jesienią 1939 r. ppłk Jerzym Dąbrowskim „Łupaszką”. Od kwietnia 1940 r. na jej czele stanął Edward Stankiewicz „Dawer”. Po jego śmierci we wrześniu 1940 r. obowiązki komendanta przejął Antoni Połubiński „Piorun”, który zasłynął brawurową ucieczką z rąk NKWD. Organizacja posiadała bardzo dobrze rozbudowany pion dywersyjny, który w okresie swojej działalności zlikwidował wielu konfidentów. W lipcu 1940 r. kontakt z nią nawiązał Związek Walki Zbrojnej. Od tego czasu Polska Organizacja Wojskowa weszła w skład ZWZ. Jednakże już jesienią zerwano z nią kontakty ze względu na podejrzenia, iż PAW współpracuje z Abwehrą. Podejrzenia te nie były bezpodstawne.
Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin), dr hab. Rafał Wnuk (KUL, Muzeum II Wojny Światowej).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.30 min.

z chomika: bombadilwlocie

zachomikowany

175,1 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - W Drodze Do Ojczyzny... (2008) (2 7m31s).avi

Film opowiada o trwającej od lipca 1944 roku akcji ewakuacyjnej żołnierzy Armii Krajowej z Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego do Polski. Po zajęciu tych terenów w lipcu 1944 roku przez wojska Armii Czerwonej dowództwo AK było przekonane, iż należy w dalszym ciągu prowadzić działalność konspiracyjną do momentu ewentualnej konferencji pokojowej, która rozstrzygnęłaby o przynależności tych terenów. Z tego powodu zachęcano polską ludność do pozostania. Powolny odpływ konspiratorów trwał jednak już od lipca 1944 r. Starano się hamować ten odpływ i zezwalano jedynie na przejście granicy ludziom spalonym i ściganym przez NKWD. Jednak już latem 1945 r. dowództwo AK Okręgu Nowogródzkiego i Wileńskiego zdało sobie sprawę, że losy tych terenów zostały przesądzone i wydało rozkaz nakazujący ewakuację żołnierzom i zezwalający miejscowej ludności na wyjazd do Polski. Część partyzantów wyjechała w transportach PUR, natomiast ci, którzy byli zdekonspirowani, musieli przedzierać się przez granicę. Ważną rolę w pomocy tym oddziałom odegrał Białostocki Okręg AK. Jednak przez pilnie strzeżoną granicy nie wszystkim żołnierzom udało sie przebić i ginęli w drodze do ojczyzny.
Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej: w Lublinie dr Rafał Wnuk oraz w Warszawie dr Tomasz Łabuszewski, Kazimierz Krajewski
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2008. Czas: 27.30 min

zachomikowany

84,2 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - ''Orlik'' (2006) (22m56s).avi

Obraz bohaterskiej walki majora Mariana Bernaciaka ps. „Orlik”, jednego z najaktywniejszych dowódców powojennej partyzantki AK-WiN, operującego głównie na terenie rodzinnej Ziemi Puławskiej. Jego głośną akcją było opanowanie więzienia UB w Puławach 24 kwietnia 1945 r. (uwolniono 107 więźniów). 24 maja 1945 r., w rejonie wsi Las Stocki, oddział „Orlika” stoczył największą powojenną bitwę podziemia niepodległościowego, zadając dotkliwe straty siłom sowieckiego NKWD. 27 lipca 1945 r. , na stacji kolejowej Bąkowiec k. Dęblina, partyzanci „Orlika” uwolnili 136 więźniów z transportu wiezionego do Wronek. Major „Orlik” zginął w walce 24 czerwca 1946 r., pod wsią Trojanów. Wśród występujących w filmie podkomendnych „Orlika” nie zabrakło znanego historyka i publicysty tematyki AK-owskiej - Jerzego Ślaskiego. Film prezentuje unikalne materiały NKWD, dokumentujące zwalczanie przez siły sowieckie polskiej partyzantki. Jako komentatorzy wydarzeń występują pracownicy lubelskiego IPN: dr Rafał Wnuk, dr Sławomir Poleszak i Leszek Pietrzak.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Realizacja: Adam Sikorski. Produkcja: TVP S.A. Oddział w Lublinie przy współpracy IPN Oddział w Lublinie. Rok produkcji: 2006. Czas: 23 min.

zachomikowany

231,9 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - Wrzesień 1939 na Lubelszczyżnie ( 2009) (27m44s).avi

Film przypomina dramatyczne wydarzenia września 1939 r. rozgrywające się na Lubelszczyźnie. Działania zbrojne nie miały strategicznego znaczenia w tym regionie. Przy końcu kampanii Lubelszczyzna stała się wielkim polem bitewnym. Niemcy dopiero w połowie września wkroczyły na Lubelszczyznę, jednak już od początku wojny wiele miast w województwie ucierpiało na skutek niemieckich nalotów. Między innymi małe miasteczko Frampol, które 13 września stało się celem nalotu ćwiczebnego Luftwaffe. To tu doszło do ostatniej wielkiej bitwy września pod Tomaszowem Lubelskim. W dniach 17-20 września i 22-27 września Armie „Lublin” i „Kraków” a następnie wojska Frontu Północnego utworzone z Armii Modlin poniosły klęskę w walkach z Niemcami. Ponadto doszło do walk z wkraczającą Armią Czerwoną. 1 października 1939 r. pod Wytycznemu oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza stoczyły bój, po czym dowódca rozwiązał grupę i zarządził odwrót.
Jako komentatorzy występują historycy z IPN w Lublinie: Michał Durakiewicz, dr Sławomir Poleszak, Mariusz Zajączkowski.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.47 min.

zachomikowany

231,5 MB
5 wrz 11 8:25

Z archiwum IPN - ''Karaś'' (2009) (27m43s).avi

Film opowiada historię działalności konspiracyjnej Tadeusza Westfala „Karasia” w Okręgu Białostockim ZWZ-AK. Urodził się 8 IV 1915 r. w Wielkopolsce. Jako pilot w czasie kampanii wrześniowej walczył w 32 eskadrze rozpoznawczej wchodzącej w skład Armii Łódź. Odniósł poważne obrażenia w czasie walk w pierwszych dniach września. W grudniu 1939 r. związał się na Białostocczyźnie z konspiracyjną organizacją Bataliony Śmierci Strzelców Kresowych. Następnie w strukturach AK porucznik „Karaś” zorganizował najlepiej funkcjonujący na Białostocczyźnie Kedyw na terenie powiatu Wysokie Mazowieckie. Zginął 8 VII 1944 r. w potyczce, najprawdopodobniej z rąk własowców. Choć pojawiają się opinie, że w jego śmierć zamieszane były miejscowe osoby.
Jako komentatorzy występują historycy: dr Sławomir Poleszak (IPN O/Lublin) oraz Piotr Łapiński (IPN O/Białystok).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.45 min.

z chomika: bombadilwlocie

zachomikowany