Słodkowodne ekosystemy Polski to liczne rzeki, strumienie, cieki wodne, kanały, stawy i większe zbiorniki (utworzone przez naturę i człowieka w ramach działań eksploatacyjnych i poeksploatacyjnych- związanych z rekultywacją i zagospodarowaniem terenów pokopalnianych) oraz jeziora, zwłaszcza polodowcowe na północy naszego kraju. Są one zamieszkiwane przez licznych przedstawicieli świata podwodnego. Największą gospodarczo i sportowo-rekreacyjną dla nas ludzi grupę stanowią ryby.
Istnieje ich kilkadziesiąt gatunków, które ze względu na kształt, warunki żerowania i wzajemne podobieństwa spowodowały, iż zaliczamy powyższe do rodzin (kategorii).
Z występujących w wodach Europy środkowej (w tym Polski) należy wymienić: jesiotrowate, łososiowate, lipieniowate, szczupakowate, karpiowate, sumowate, sumikowate, węgorzowate, wątłuszowate i okoniowate. Rodzina karpiowatych to najliczniejsza grupa tzw. ''białej ryby'', skupiająca pospolicie poławiane na wędziska spławikowe bądź gruntowe gatunki takie jak: karp, karaś, lin, leszcz, krąp, płoć, czy z drapieżników jaź i kleń. Bywa, że poszczególne gatunki ryb np.: szczupak (szczupakowate), węgorz (węgorzowate) czy lipień (lipieniowate) są jedynymi przedstawicielami danej rodziny w naszym kraju. Wszystkie ryby są piękne i jedyne w swoim rodzaju. Niektóre przyciągają jak magnes swoim wyglądem i ubarwieniem, inne walecznością. Powinniśmy dbać zatem o Nasze wody, o ich czystość.
Rozwijać etyczne podejście do ryb i środowiska naturalnego. Dzięki takiej polityce odpłaci nam ona swoim bogactwem, pobudzi nasze zmysły, pozwoli piękniej egzystować i zachować coś więcej niż wspomnienia dla potomnych. Niech i oni mają radość z życia.

obrazek

z chomika grawaw57

8 KB
16 lut 13 20:06

Pysk.jpg

Pysk

Budowa pyska ryby może wyjaśnić jej zwyczaje pokarmowe. Wyróżnić możemy trzy grupy:
Ryby żywiące się pod powierzchnią wody - linia grzbietu tych ryb jest prosta, a pysk skierowany ku górze.
Ryby pływające w toni wodnej - ryby, które żyją w toni wodnej posiadają pyski umieszczone na końcu głowy i przeważnie chwytają pokarm pływający wokół nich. Niektóre z nich mają pysk zaopatrzony w rodzaj tarki pozwalającej im na zeskrobywanie glonów.
Ryby zamieszkujące strefę przydenną - ryby te posiadają skierowany ku dołowi pysk, co przy płaskiej powierzchni brzucha pozwalała im na grzebanie w dnie, gdzie znajdują pokarm.

obrazek

z chomika grawaw57

21 KB
16 lut 13 20:06

Pletwy ryby.jpg

Płetwy

Płetwy składają się z promieni i pokrywających je fałdów skórnych; promienie mogą być sztywne (bez stawów) lub miękkie (posiadające rozgałęzienia lub stawy). Przy pomocy specjalnych mięśni płetwy mogą być składane lub rozkładane.

* Płetwa grzbietowa i odbytowa
Płetwy grzbietowa i odbytowa utrzymóją rybę w pozycji pionowej, działając podobnie do kil.
* Płetwa ogonowa
Nazywana często po prostu ogonem, stanowi główny napęd popychający rybę naprzud. Ruch jest efektem powtarzanych, silnych skórczów mięśni, następujących faliście wzdłóż jej ciała.
* Płetwa tłuszczowa
Ta mała, dodatkowa płetwa występuje u niektórych ryb na powierzchni grzbietu, pomiędzy płetwami grzbietową a ogonową. Nie posiada ona promieni wewnątrz tkanki tłuszczowej promieni.
* Płetwy parzyste
Ryby manewrują za pomocą płetw parzystych. Są to płetwy piersiowe, umieszczone tuż za pokrywami skrzelowymi oraz płetwy brzuszne znajdujące się przed płetwą odbytową. Płetwy te mogą być używane w rozmaity sposób.

obrazek

z chomika grawaw57

55 KB
16 lut 13 20:06

Organy ryby.jpg

Skrzela

Będąc u ryb odpowiednikiem płuc, te delikatne, błoniaste listki przepuszczają tlen do naczyń krwionośnych. Blaszki skrzelowe pełnić mogą również funkcję filtrów zatrzymujących zanieczyszczenia.

obrazek

z chomika grawaw57

18 KB
16 lut 13 20:06

Typy kształtu ciała.jpg

Typy kształtu ciała:

*
podstawowy - ciało wrzecionowate (a), owalne w przekroju poprzecznym, charakterystyczne dla ryb pływających z dużą prędkością w wodach pelagialnych (np. tuńczyki)
*
torpedowaty – kształt zbliżony do podstawowego, ciało bardziej wydłużone, lekko bocznie spłaszczone, w przekroju poprzecznym łagodnie elipsowate, typowe dla drapieżników pływających w wodach pelagialnych, umożliwia osiąganie dużych prędkości kosztem obniżenia zdolności manewrowych
*
strzałkowaty (b) – ciało wyraźnie wydłużone, masywny ogon, szybko pływające drapieżniki, (barrakudowate, szczupakowate)
*
silnie bocznie spłaszczony (c )- umożliwia szybkie pływanie w toni oraz precyzyjne manewrowanie wśród przeszkód, roślinności, szczelin skalnych itp. (okoniokształtne)
*
igłowaty (d) – ciało bardzo długie i cienkie, owalne w przekroju poprzecznym (iglicznie)
*
węgorzowaty (e) – ciało długie, przypominające węża, okrągłe w przekroju poprzecznym, ryby żerujące w mule, gęstej roślinności (węgorzokształtne)
*
wstęgowaty – ciało długie, bocznie spłaszczone
*
spłaszczony grzbietobrzusznie – część grzbietowa i brzuszna mocno spłaszczone, ciało symetryczne, ryby prowadzące przydenny tryb życia (rajowate)
*
asymetrycznie bocznie spłaszczony (h)– ciało niesymetryczne, ryby prowadzące przydenny tryb życia (flądrokształtne)

oraz inne, spotykane u ryb szczególnie wyspecjalizowanych jak najeżkowate, koniki morskie (f), samogłowowate (g), żaglicowate, paszczękowate, żabnicokształtne.

obrazek

z chomika grawaw57

92 KB
16 lut 13 20:06

BUDOWA RYBY.jpg

Barwa

Nie jest cechą przypadkową, na stronie grzbietowej ciała przeważają kolory szrozielonkawe, czyniąc rybę słabo widoczną od góry, od spodu białawe, co chroni ją przed wzrokiem drapieżnika. W skórze znajdują się cztery rodzaje komórek barwnikowych: melanofory, lipofory, allofory i guanofory. , pierwsze trzy odpowiadają za barwę żółtą,, czerwona, niebieską i zieloną, ostatni za białą. Dzięki unerwieniu i hormonom, które kontrolują wydzielanie komórek barwnikowych, wiele ryb może zmieniać odcień skóry nawet w ciągu kilku sekund.
Wzrok

Czy ryba nas widzi? Gałka ryb jest lekko spłaszczona kulą, ryby są krótkowidzami, bardzo dobrze widzą na odległość ok 1 metra, ale przy czystej wodzie i akomodacji mogą rozróżniać przedmioty nawet do odległości 12 metrów. W optymalnych warunkach ryba widzi w wodzie nie gorzej od niejednego człowieka na lądzie, choć na ostrość jej widzenia wpływa kąt padania do wody i odbicia promieni słonecznych, zmętnienie wody, falowanie, roślinność, w zimie zaś grubość pokrywy lodowej. Z wody na brzeg ryba patrzy jak z ciemnego pokoju na jasno oświetloną ulicę i przy gładkiej powierzchni tafli może obserwować wędkarza na brzegu. Wszystkie ryby słodkowodne rozróżniają kolory, ale nie rozróżniają odcieni, – dlatego przynęty powinny mieć kolor zdecydowany. Natomiast strój wędkarza musi być raczej dostosowany do otaczającej przyrody, bo kolorowy łowca działa na ryby jak przysłowiowa płachta na byka.
Zmysł smaku

Często się zdarza, ze ryba bierze przynętę i wypluwa. Impulsem są tutaj komórki smakowe zgrupowane w jamie glebowej, na głowie a niekiedy nawet na skórze. Najdokładniej ryby rozróżniają substancje słodkie i gorzkie, ale w ciągu swojego życia przyzwyczajają się do wielu subtelnych smaków Nos ryby to dwa dołki miedzy okiem a końcem pyska. Przez otworek przepływa woda, jej skład chemiczny rejestrowany jest przez pofałdowany nabłonek nerwowy w postaci impulsu zapachowego. Przynęta, więc nie tylko musi być smaczna, ale mieć określony zapach.
Słuch

Ryba dokładnie rozróżnia dźwięki. Narząd słuchu umieszczony jest w tylnej części mózgoczaszki i składa się z trzech półkolistych przewodów, oraz woreczka z kamykiem słuchowym. Ryby reagują na różne dźwięki – mormyszka imituje dźwięk małych jazgarzy i okoni pobierających pokarm, łososiowate reagują na dźwięki przypominające brzęczenie owadów, suma wabi dźwięk wydawany przez pustą szklankę odwrócona do góry dnem i uderzanie nią o powierzchnie wody, miętus reaguje na dźwięk wydawany przez uderzające o siebie dwie błystki wahadłowe.
Pęcherz pławny

Jest to narząd umożliwiający rybie zanurzenie, a także reagujący na zmiany ciśnienia. Kiedy ciśnienie rośnie ryby wędrują w głąb toni , a gdy zmniejsza ryby sa bliżej powierzchni. Ryby źle tolerują wahania ciśnienie, dlatego najlepiej biorą przy ustabilizowanym tym parametrze.

z chomika grawaw57

34 KB
16 lut 13 20:06

Ryby - podstawowe informacje.jpg

Zawartość kwasów tłuszczowych omega-3 w gramach na 100g produktu
Łosoś atlantycki, hodowlany, smażony, wędzony 1.8
Sardela europejska, w oleju, po odsączeniu 1.7
Sardynki w sosie pomidorowym, całe, po odsączeniu 1.4
Śledź atlantycki, marynowany 1.2
Makrela atlantycka, smażona, wędzona 1.0
Pstrąg tęczowy, hodowlany, smażony, wędzony 1.0
Miecznik (ryba miecz) smażony, wędzony 0.7
Tuńczyk biały, w sosie własnym, osuszony 0.7
Płastuga (flądra i sola), smażona, wędzona 0.4
Halibut smażony, wędzony 0.4
Łupacz smażony, wędzony 0.2
Dorsz atlantycki, smażony, wędzony 0.1
Małże błękitne, gotowane, parowane 0.7
Ostrygi, niehodowlane, gotowane, suszone 0.5
Muszle gotowane, suszone, gatunek mieszany 0.3
Małże gotowane, parowane, mieszane gatunki 0.2
Krewetki parowane, mieszane gatunki 0.3

Skład chemiczny i wartość odżywcza.

Skład chemiczny mięśni ryb pod względem ilościowym i jakościowym jest różna. Wpływa na to wiele czynników, takich jak: gatunek, wiek, miejsce żerowania i rodzaj pożywienia, a także czas i sposób połowu oraz wiele czynników związanych z transportem, przygotowaniem do obrotu itp.
Mięśni ryb, występujących w obrocie krajowym, zawierają przeciętnie:
- wody-50-85%,
- bialka-10-25%,
- tłuszczu-0,2-54%,
- soli mineralnych- 0,5-5,6%,
- węglowodanów-0,1-0,4%,
- witaminy A, B i D.
Białka ryb charakteryzują się bardzo wysoką przyswajalnością przez organizm człowieka - ok. 97%.
Tłuszcze ryb mają niską temperaturę topnienia i wysoką przyswajalność, która wynosi ok. 92%. Są one przede wszystkim źródłem witamin A, B i D.
Zawartość tłuszczu w mięśniach ryb stanowi kryterium podziału ryb na trzy grupy:
1) ryby tłuste, zawierające powyżej 5% tłuszczu ( m.in. cesta, halibut, łosoś, troć, makrela, szprot, śledź, węgorz, sardynka),
2) ryby średnio tłuste, zawierające 1-5% tłuszczu( m.in. brzana, karmazyn, karaś, karp, leszcz, lin, płoć, pstrąg, sieja, sielawa, świnka ),
3) ryby chude zawierające do 1% tłuszczu ( m.in. dorsz, morszczuk, okoń, sandacz, szczupak).
Zawartość witamin, w mg/100g części jadalnych ryb wynosi np.:
- dorsz- witaminy d ( w tłuszczu wątroby)-100; witaminy A- 1000; witaminy B1 -80; witaminy B2 - 100; witaminy PP -1500;
- maklera- witaminy D ( w tłuszczu wątroby)- 750; witaminy A- 1000.
Ze względu na swoją wartość żywieniową, taką jak: właściwości składników pokarmowych, przyswajalność przez organizm oraz kaloryczność, ryby powinny być spożywane w większych ilościach niż obecnie w Polsce.
Ryby należą do produktów o krótkiej trwałości, łatwo ulegają psuciu, dlatego w celu przedłużenia ich trwałości konieczne jest chłodzenie lub zamrożenie.

z chomika grawaw57